Giải Đáp 10 Câu Hỏi Thường Gặp Về BHXH Theo Quy Định Mới Nhất

Nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và bộ phận hành chính – nhân sự hiểu đúng, làm đúng theo quy định BHXH mới nhất, bài viết dưới đây của Lê Ánh HR sẽ tổng hợp và giải đáp các câu hỏi thường gặp về BHXH một cách chi tiết, có căn cứ pháp lý rõ ràng và sát thực tế.

Đây là tài liệu tham khảo hữu ích dành cho các doanh nghiệp đang tìm kiếm giải pháp quản lý nhân sự – BHXH hiệu quả, đúng luật và tránh rủi ro thanh tra.

Giải Đáp Các Câu Hỏi Thường Gặp Về BHXH Theo Quy Định Mới Nhất

1. BHXH là gì? Doanh nghiệp có bắt buộc phải tham gia BHXH cho người lao động không?

Câu hỏi: BHXH là gì? Tại sao doanh nghiệp lại phải tham gia BHXH cho người lao động?

Giải đáp:

BHXH (Bảo hiểm xã hội) là một chính sách an sinh xã hội do Nhà nước tổ chức nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động khi họ gặp phải các rủi ro như ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thai sản, hưu trí, tử tuất.

Theo Điều 2 Luật BHXH 2014, doanh nghiệp sử dụng lao động theo hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên thì bắt buộc phải tham gia BHXH cho người lao động. Điều này không chỉ đảm bảo quyền lợi cho người lao động mà còn là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc với doanh nghiệp. Việc trốn đóng hoặc chậm đóng BHXH có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 (Điều 216).

Tóm lại: Doanh nghiệp bắt buộc phải tham gia BHXH cho người lao động nếu có ký hợp đồng lao động ≥ 1 tháng. Đây là trách nhiệm pháp lý và cũng là chính sách nhân văn để giữ chân người lao động.

>>>>> Xem nhiều: Khóa học hành chính nhân sự ở Hà Nội

2. Mức đóng BHXH năm 2025 là bao nhiêu? Doanh nghiệp và người lao động mỗi bên đóng bao nhiêu phần trăm?

Câu hỏi: Tỷ lệ đóng BHXH mới nhất là bao nhiêu và doanh nghiệp cần đóng những khoản nào?

Giải đáp:

Tính đến thời điểm hiện tại (2025), mức đóng BHXH bắt buộc không thay đổi so với năm 2024, trừ một số địa phương có điều chỉnh lương tối thiểu vùng (làm cơ sở tính mức đóng).

Tỷ lệ đóng BHXH bắt buộc như sau:

• Người sử dụng lao động: 21.5% tổng quỹ lương gồm:
• 17.5% vào quỹ hưu trí, tử tuất
• 3% vào quỹ ốm đau – thai sản
• 1% vào quỹ tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp
• Người lao động: 8% vào quỹ hưu trí, tử tuất

➡️ Tổng cộng: 29.5% tiền lương tháng tính đóng BHXH.

Lưu ý: Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là mức ghi trong hợp đồng lao động, không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng. Với người quản lý không hưởng lương thì căn cứ đóng do doanh nghiệp tự xác định nhưng phải hợp lý.

3. Hợp đồng thử việc có phải đóng BHXH không?

Câu hỏi: Doanh nghiệp ký hợp đồng thử việc 2 tháng có phải đóng BHXH cho người lao động không?

Giải đáp:

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 2 Luật BHXH 2014, người lao động làm việc theo hợp đồng lao động từ đủ 1 tháng trở lên đều thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, hợp đồng thử việc không được coi là hợp đồng lao động nếu được ký tách riêng theo Điều 24 Bộ luật Lao động 2019.

➡️ Nếu doanh nghiệp chỉ ký hợp đồng thử việc (tách biệt) thì không bắt buộc phải đóng BHXH trong thời gian thử việc.

➡️ Nếu kết hợp hợp đồng lao động có thời gian thử việc, thì người lao động vẫn thuộc diện tham gia BHXH từ ngày đầu tiên của hợp đồng.

Do đó, doanh nghiệp cần xác định rõ loại hợp đồng và thời điểm bắt đầu đóng BHXH để tránh sai phạm.

4. Khi nào người lao động được hưởng chế độ ốm đau, thai sản?

Câu hỏi: Người lao động cần điều kiện gì để được hưởng chế độ ốm đau hoặc thai sản từ BHXH?

Giải đáp:

Đối với chế độ ốm đau:

• Người lao động tham gia BHXH bắt buộc và bị ốm đau, tai nạn không do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
• Không cần thời gian đóng tối thiểu, chỉ cần có đóng BHXH tại thời điểm nghỉ việc.

Đối với chế độ thai sản:

• Phải tham gia BHXH tối thiểu 6 tháng trong 12 tháng trước khi sinh (đối với sinh con, nhận nuôi con nuôi dưới 6 tháng tuổi).
• Trường hợp nghỉ dưỡng thai, phải đóng đủ 3 tháng trong 12 tháng trước khi nghỉ việc.

Lưu ý thực tế cho doanh nghiệp:

• Doanh nghiệp cần hỗ trợ làm hồ sơ chế độ để người lao động nhận quyền lợi kịp thời.
• Có thể khai báo điện tử qua phần mềm BHXH hoặc cổng dịch vụ công của BHXH Việt Nam.

Để hiểu rõ hơn về BHXH bạn có thể tham khảo Khóa học bảo hiểm xã hội tại Lê Ánh HR.

5. Có thể đóng BHXH theo mức lương thấp hơn thực tế để tiết kiệm chi phí không?

Câu hỏi: Doanh nghiệp muốn đóng BHXH ở mức thấp để giảm chi phí, có được không?

Giải đáp:

Không nên và không được. Theo Khoản 1 Điều 89 Luật BHXH, tiền lương đóng BHXH là tiền lương, phụ cấp và các khoản bổ sung khác ghi trong HĐLĐ. Doanh nghiệp cố tình ghi mức lương thấp hơn thực tế để đóng BHXH là hành vi trốn đóng, đóng không đúng quy định, sẽ bị xử phạt theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP.

Mức phạt có thể lên tới:

• 75 – 100 triệu đồng (đối với hành vi trốn đóng BHXH).
• Truy thu toàn bộ số tiền và tính lãi chậm nộp.
• Có thể bị xử lý hình sự nếu có dấu hiệu phạm tội theo Điều 216 Bộ luật Hình sự.

Khuyến nghị: Doanh nghiệp nên xây dựng hệ thống lương đúng thực tế, tách rõ các khoản không tính đóng để đảm bảo tuân thủ luật và tránh rủi ro thanh – kiểm tra.

6. Người lao động nghỉ việc, doanh nghiệp cần xử lý BHXH như thế nào?

Câu hỏi: Khi người lao động nghỉ việc, doanh nghiệp cần làm gì để chốt sổ BHXH?

Giải đáp:

Doanh nghiệp có trách nhiệm:

• Lập hồ sơ báo giảm lao động trong vòng 30 ngày kể từ ngày người lao động nghỉ.
• Lập hồ sơ chốt sổ BHXH (mẫu D02-TS, D05-TS, bản sao sổ BHXH, quyết định nghỉ việc...).
• Gửi hồ sơ qua phần mềm giao dịch điện tử hoặc nộp trực tiếp tại cơ quan BHXH.
• Trả sổ BHXH cho người lao động trong vòng 14 ngày từ ngày chấm dứt hợp đồng.

Lưu ý quan trọng: Nếu doanh nghiệp chậm chốt sổ, gây ảnh hưởng quyền lợi người lao động, có thể bị khiếu nại và bị xử phạt hành chính theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP.

Tham khảo: 

• Thanh Tra BHXH: Các Lỗi Phổ Biến Mà Doanh Nghiệp Cần Tránh
• Cách tính BHXH, BHYT, BHTN chính xác theo quy định mới nhất
• Luật BHXH 2024 Có Gì Mới? Những Điểm Thay Đổi Quan Trọng
• Thử Việc Có Cần Đóng BHXH Không? Cập Nhật Mới Nhất
• 7 Sai Lầm Khi Làm BHXH Cho Nhân Viên Mới Vào Làm

7. Doanh nghiệp chậm nộp BHXH bị xử lý thế nào?

Câu hỏi: Nếu doanh nghiệp nộp chậm BHXH 1–2 tháng thì có bị phạt không?

Giải đáp:

Có. Theo quy định, doanh nghiệp phải nộp BHXH chậm nhất vào ngày cuối cùng của tháng đó. Nếu chậm sẽ bị:

• Tính lãi chậm nộp theo mức 0.03%/ngày (tương đương 10.95%/năm).
• Bị cơ quan BHXH gửi công văn nhắc nhở, sau đó có thể bị thanh tra.

Trường hợp kéo dài, bị xử phạt hành chính và đưa vào danh sách nợ xấu BHXH.

Giải pháp: Doanh nghiệp cần lập kế hoạch tài chính hàng tháng cho chi phí BHXH, ưu tiên nộp đúng hạn để tránh phát sinh chi phí không đáng có và đảm bảo uy tín với cơ quan chức năng.

8. Có phải đóng BHXH cho lao động nước ngoài không?

Câu hỏi: Doanh nghiệp sử dụng lao động nước ngoài có phải đóng BHXH không?

Giải đáp:

Có. Theo Nghị định 143/2018/NĐ-CP, từ 01/01/2022, người lao động nước ngoài có giấy phép lao động và hợp đồng ≥ 1 năm thì phải tham gia BHXH bắt buộc, gồm 5 chế độ:

• Hưu trí
• Tử tuất
• Ốm đau
• Thai sản
• TNLĐ – BNN

Tỷ lệ đóng tương tự như lao động Việt Nam.

Tuy nhiên, một số đối tượng không thuộc diện bắt buộc, như:

• Nhà quản lý không hưởng lương
• Lao động chuyển nội bộ
• Người đã đến tuổi nghỉ hưu tại nước ngoài

Doanh nghiệp nên rà soát kỹ hồ sơ để xác định nghĩa vụ đóng BHXH cho người nước ngoài theo đúng quy định.

9. Một số thay đổi đáng chú ý của Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực từ 01/01/2025

Câu hỏi: Những điểm mới của Luật BHXH 2024 ảnh hưởng thế nào đến doanh nghiệp?

Giải đáp:

Một số thay đổi quan trọng:

• Bổ sung chế độ trợ cấp thai sản cho lao động nam nuôi con dưới 12 tháng
• Nâng thời gian đóng tối thiểu hưởng lương hưu lên 20 năm (phụ nữ), 25 năm (nam)
• Áp dụng nền tảng số để chốt sổ BHXH, thay đổi hình thức nhận trợ cấp (chuyển khoản)
• Tăng cường thanh tra doanh nghiệp nợ BHXH – tích hợp dữ liệu từ thuế và lao động

Các doanh nghiệp cần đào tạo lại đội ngũ hành chính nhân sự, cập nhật quy định mới để đảm bảo tuân thủ.

10. Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì để tránh rủi ro về BHXH trong năm 2025?

Giải đáp:

• Rà soát toàn bộ hồ sơ lao động: loại hợp đồng, mức lương, quá trình tham gia BHXH.
• Tách rõ các khoản thu nhập không tính đóng BHXH: theo Thông tư 06/2021/TT-BLĐTBXH.
• Sử dụng phần mềm nhân sự có tích hợp BHXH điện tử để giảm sai sót thủ công.
• Tổ chức tập huấn định kỳ cho bộ phận nhân sự – kế toán về BHXH mới nhất.
• Thiết lập bộ quy trình nội bộ: từ ký hợp đồng – báo tăng – báo giảm – chốt sổ.

Chính sách BHXH ngày càng được hoàn thiện nhằm đảm bảo công bằng và an sinh cho người lao động. Tuy nhiên, để vận hành đúng luật và không gặp rủi ro thanh tra – kiểm tra, doanh nghiệp cần chủ động cập nhật quy định, minh bạch trong đóng – nộp, xây dựng quy trình nhân sự chuẩn chỉnh.

Nếu bạn đang cần hỗ trợ về nghiệp vụ BHXH hoặc đào tạo nhân sự chuyên trách mảng bảo hiểm, hãy liên hệ Trung tâm Lê Ánh HR để được tư vấn và đồng hành chuyên sâu.

Lê Ánh HR - Nơi đào tạo hành chính nhân sự uy tín nhất hiện nay, đã tổ chức thành công rất nhiều khóa học hành chính nhân sự tại Hà Nội/TPHCM và Online, khóa học C&B, khóa học C&B chuyên sâu, khóa học BHXH, khóa học thuế TNCN chuyên sâu ... và hỗ trợ kết nối tuyển dụng cho hàng nghìn học viên.

Để biết thông tin chi tiết, bạn vui lòng liên hệ với chúng tôi theo số hotline: 0904.84.8855 để được tư vấn trực tiếp về các khoá học này.

Ngoài các khóa học hành chính nhân sự chất lượng thì trung tâm Lê Ánh còn cung cấp các khóa học kế toán online - offline, khóa học xuất nhập khẩu online/offline chất lượng tốt nhất hiện nay.

Thực hiện bởi: LÊ ÁNH HR - TRUNG TÂM ĐÀO TẠO NGHIỆP VỤ HÀNH CHÍNH NHÂN SỰ SỐ 1 VIỆT NAM