Luật BHXH 2024 Có Gì Mới? Những Điểm Thay Đổi Quan Trọng

Luật BHXH 2024 chính thức được Quốc hội thông qua đã tạo nên bước ngoặt quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội Việt Nam.

Không chỉ là bản cập nhật đơn thuần, luật mới thể hiện định hướng cải cách sâu rộng nhằm mở rộng diện bao phủ, tăng tính linh hoạt và bảo đảm tính bền vững của quỹ bảo hiểm xã hội.

Với nhiều điều chỉnh tác động trực tiếp đến người lao động, doanh nghiệp và cơ quan quản lý, việc nắm bắt rõ 13 điểm thay đổi quan trọng trong Luật BHXH 2024 là điều bắt buộc để thích ứng kịp thời, đảm bảo quyền lợi và tránh rủi ro không đáng có.

Trong bài viết này, Lê Ánh HR sẽ phân tích chi tiết những điểm mới nổi bật, từ quy định về độ tuổi, thời gian đóng, cho đến cơ chế hỗ trợ và chuyển đổi số toàn diện.

I. Luật BHXH 2024 Mở rộng diện tham gia bắt buộc BHXH

Một trong những thay đổi lớn nhất của Luật BHXH 2024 là mở rộng đối tượng tham gia bắt buộc. Cụ thể, luật bổ sung quy định bắt buộc đối với nhóm người lao động làm việc không có hợp đồng lao động (lao động phi chính thức), bao gồm cả người làm việc theo hình thức khoán việc, hợp đồng miệng, lao động tự do...

Thay đổi này nhằm giải quyết thực trạng khoảng 70% lực lượng lao động Việt Nam không có hợp đồng, không tham gia BHXH, dễ bị tổn thương khi mất việc, tai nạn, hoặc tuổi già. Cơ chế thu sẽ được thực hiện thông qua tổ chức trung gian như chính quyền địa phương, tổ chức công đoàn, hợp tác xã hay tổ chức nghề nghiệp.

Tuy nhiên, thách thức lớn đặt ra là làm thế nào để xác định thu nhập thực tế của nhóm đối tượng này nhằm tính đóng BHXH. Chính phủ sẽ ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể, trong đó có thể áp dụng phương pháp “thu nhập ước tính” trên cơ sở khảo sát từng nhóm ngành nghề.

>>>>> Xem nhiều: Khóa học hành chính nhân sự ở Hà Nội

II. Luật BHXH 2024 giảm thời gian tham gia để được hưởng lương hưu

Một điểm đột phá trong Luật BHXH 2024 là giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm. Mục tiêu của chính sách là giúp người lao động lớn tuổi, tham gia muộn hoặc có quá trình làm việc không liên tục, vẫn có cơ hội hưởng lương hưu thay vì chỉ được nhận BHXH một lần như trước đây.

Đối tượng được hưởng lợi lớn là:

• Lao động trên 45 tuổi mới bắt đầu tham gia BHXH
• Lao động nghỉ ngang, sau nhiều năm mới quay lại thị trường lao động
• Lao động nữ trong khu vực phi chính thức, có quãng nghỉ sinh – nuôi con dài

Tuy nhiên, giảm thời gian đóng không đồng nghĩa với tăng mức lương hưu. Mức lương hưu vẫn tính theo tỷ lệ % trên mức bình quân tiền lương đóng BHXH, vì vậy người đóng ngắn hơn sẽ nhận mức thấp hơn, phù hợp với nguyên tắc đóng – hưởng.

III. Siết chặt điều kiện hưởng BHXH một lần – Hạn chế tình trạng “rút lui sớm”

Trước thực trạng gần 1 triệu người mỗi năm rút BHXH một lần, gây áp lực cho quỹ và mất an sinh lâu dài, Luật BHXH 2024 đã đưa ra quy định siết chặt hơn. Theo đó:

Người lao động chỉ được nhận BHXH một lần nếu đã nghỉ việc 2 năm liên tục mà không tiếp tục tham gia BHXH.

Trường hợp đặc biệt như mắc bệnh hiểm nghèo, định cư nước ngoài... vẫn được nhận sớm.

Thay đổi này nhằm “giữ chân” người lao động ở lại hệ thống BHXH, thúc đẩy họ tiếp tục đóng cho đến khi đủ điều kiện hưởng hưu trí hoặc trợ cấp dài hạn. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra thách thức cho cơ quan BHXH trong việc truyền thông chính sách và tạo ra niềm tin về lợi ích lâu dài.

Tham khảo: 

• Thử Việc Có Cần Đóng BHXH Không? Cập Nhật Mới Nhất
• 7 Sai Lầm Khi Làm BHXH Cho Nhân Viên Mới Vào Làm
• Cách Chuẩn Bị Hồ Sơ Khi Thanh Tra BHXH Đến Kiểm Tra
• Các Khoản Thu Nhập Tính Đóng Và Không Tính Đóng BHXH
• Cách Tính Bảo Hiểm Xã Hội (BHXH) Mới Nhất

IV. Bổ sung chế độ linh hoạt: “Hưu trí một phần” và “tạm dừng đóng tự nguyện”

Luật BHXH 2024 giới thiệu các cơ chế mới nhằm tăng tính linh hoạt cho người tham gia:

Chế độ “hưu trí một phần”: Cho phép người lao động hưởng một phần lương hưu sớm (từ 55 tuổi) và vẫn tiếp tục làm việc, đóng BHXH, tích lũy thêm cho phần lương hưu sau này. Mô hình này học hỏi từ các quốc gia như Đức, Nhật Bản, phù hợp với xu hướng già hóa dân số.

Cho phép tạm dừng đóng BHXH tự nguyện mà không mất quyền lợi đã tích lũy. Người tham gia có thể gián đoạn, rồi đóng nối tiếp khi có điều kiện.

Những cải tiến này thể hiện sự nhân văn, tạo điều kiện cho người lao động linh hoạt điều chỉnh lộ trình tham gia BHXH phù hợp với cuộc sống, đồng thời tránh áp lực tài chính nhất thời.

V. Tăng mức hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước cho người tham gia BHXH tự nguyện

Trước đây, mức hỗ trợ từ ngân sách đối với người tham gia BHXH tự nguyện dao động từ 10–30% mức đóng, áp dụng cho hộ nghèo, cận nghèo và người khác. Luật BHXH 2024 nâng mức hỗ trợ lên đáng kể, đồng thời mở rộng đối tượng được hưởng:

• Người thuộc nhóm phi chính thức có thu nhập thấp
• Người mới tham gia BHXH lần đầu
• Lao động nữ đơn thân, người làm nông nghiệp...

Đồng thời, cơ chế khuyến khích doanh nghiệp hỗ trợ BHXH cho người lao động thời vụ, làm bán thời gian cũng được thiết kế nhằm tăng độ bao phủ.

Với chính sách hỗ trợ đa tầng như vậy, BHXH tự nguyện đang ngày càng trở thành lựa chọn khả thi cho hàng triệu lao động tự do, giúp họ có “lối thoát” an sinh về già.

VI. Ứng dụng công nghệ và số hóa toàn diện quy trình BHXH

Luật BHXH 2024 quy định rõ ràng về việc chuyển đổi toàn bộ quy trình quản lý, thu – chi, tra cứu – xác nhận BHXH sang hình thức điện tử. Một số điểm nổi bật gồm:

Sổ BHXH điện tử thay thế hoàn toàn sổ giấy, tích hợp trên ứng dụng VssID

Tự tra cứu quá trình tham gia, mức đóng, thời gian còn thiếu để hưởng hưu bằng mã định danh cá nhân

Kết nối dữ liệu liên ngành giữa BHXH – thuế – y tế – hộ tịch để đồng bộ hóa thông tin

Từ góc nhìn doanh nghiệp, đây là bước tiến giảm thiểu thủ tục, tiết kiệm thời gian trong khâu lập báo cáo, kê khai hàng tháng. Với người lao động, điều này giúp họ chủ động giám sát quyền lợi, tránh sai sót, thất lạc hồ sơ hoặc chậm trễ giải quyết chế độ.

VI. Luật BHXH 2024 Đảm bảo tính bền vững của Quỹ

Vấn đề lớn mà BHXH Việt Nam phải đối mặt là sự mất cân đối quỹ hưu trí do già hóa dân số và tỷ lệ người rút BHXH một lần cao. Luật mới đã điều chỉnh cách tính tỷ lệ hưởng lương hưu theo hướng bền vững hơn:

• Tăng thời gian cần thiết để đạt mức lương hưu tối đa (75%)
• Cập nhật bảng lương làm căn cứ đóng phù hợp với tiền lương thực tế
• Áp dụng mô hình tính toán theo nguyên tắc cân đối dài hạn quỹ hưu

Những điều chỉnh này không ảnh hưởng đến quyền lợi hiện tại của người đã nghỉ hưu, nhưng tạo nền tảng an toàn tài chính cho thế hệ trẻ – những người đang đóng BHXH hôm nay.

Luật BHXH 2024 là bước đi quan trọng nhằm hiện đại hóa, phổ cập và nâng cao hiệu quả hệ thống an sinh xã hội Việt Nam.

Những thay đổi như mở rộng đối tượng, giảm thời gian đóng, kiểm soát rút BHXH một lần, hay tăng hỗ trợ tự nguyện… không chỉ điều chỉnh chính sách mà còn truyền đi thông điệp mạnh mẽ về một hệ thống BHXH vì con người – lấy người lao động làm trung tâm.

Doanh nghiệp cần chủ động cập nhật để điều chỉnh chính sách nhân sự phù hợp; người lao động cần hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình, để không đánh mất cơ hội đảm bảo cuộc sống tuổi già.

Hy vọng bài viết này, Lê Ánh HR giúp bạn hiểu rõ hơn về những cập nhật mới trong Luật BHXH 2024

Lê Ánh HR - Nơi đào tạo hành chính nhân sự uy tín nhất hiện nay, đã tổ chức thành công rất nhiều khóa học hành chính nhân sự tại Hà Nội/TPHCM và Online, khóa học C&B, khóa học C&B chuyên sâu, khóa học bảo hiểm xã hội, khóa học thuế TNCN chuyên sâu ... và hỗ trợ kết nối tuyển dụng cho hàng nghìn học viên.

Để biết thông tin chi tiết, bạn vui lòng liên hệ với chúng tôi theo số hotline: 0904.84.8855 để được tư vấn trực tiếp về các khoá học này.

Ngoài các khóa học hành chính nhân sự chất lượng thì trung tâm Lê Ánh còn cung cấp các khóa học kế toán online - offline, khóa học xuất nhập khẩu online/offline chất lượng tốt nhất hiện nay.

Thực hiện bởi: LÊ ÁNH HR - TRUNG TÂM ĐÀO TẠO NGHIỆP VỤ HÀNH CHÍNH NHÂN SỰ SỐ 1 VIỆT NAM